Stormvogels storten neer door lichtvervuiling: Kamiel Spoelstra licht toe bij NPO Radio1

In de radiouitzending van De Nieuws BV op NPO Radio1 was onlangs Kamiel Spoelstra, wetenschapper bij BioClock en het Nederlands Instituut voor Ecologie, te gast om te praten over de ingrijpende effecten van lichtvervuiling op dieren. Een actueel voorbeeld speelt zich af op Réunion, een eiland in de Indische Oceaan. Hier raken jonge stormvogels, die net uitvliegen, gedesoriënteerd door kunstlicht en storten vaak ter aarde. Hun voortbestaan komt hierdoor in gevaar.

Stormvogels oriënteren zich normaal gesproken op de maan en sterren wanneer ze de open zee proberen te bereiken. Kunstmatige lichtbronnen, vooral fel geïsoleerde lantaarnpalen, verstoren dit natuurlijke navigatiesysteem. Interessant is dat het effect afhankelijk is van de maanstand: bij volle maan raken minder vogels afgeleid doordat het maanlicht het contrast met kunstlicht vermindert.

Niet alleen stormvogels zijn slachtoffer

Ook andere nachtactieve dieren ondervinden hinder. Insecten worden sterk aangetrokken door licht, wat mogelijk bijdraagt aan de wereldwijde afname van insectenpopulaties. Nachtvlinders produceren minder lokstoffen in kunstlicht, waardoor mannetjes de vrouwtjes moeilijker kunnen vinden. Lichtvervuiling heeft dus niet alleen invloed op oriëntatie, maar ook op de voortplanting.

Wat kunnen we doen tegen lichtvervuiling?

Volgens Spoelstra liggen oplossingen binnen handbereik:

• Minder felle verlichting gebruiken
• Lampen deels uitschakelen gedurende de nacht
• Overstappen op warmere, roodachtig gekleurde verlichting

Vooral blauw licht blijkt op het vaste land extra verstorend te zijn. Positieve voorbeelden zijn er al: Rotterdam verving recent alle 125.000 straatlantaarns door dimbare, aanpasbare verlichting. In Frankrijk geldt inmiddels een landelijke regel om met lagere kleurtemperaturen te verlichten. Zelfs in New York worden jaarlijks de felle lampen van het 9/11 Memorial tijdelijk gedoofd zodat trekvogels hun weg kunnen vervolgen.

Waar vind je nog echte duisternis?

Er zijn nog enkele plekken waar de nacht echt donker is, zoals op zee, de Waddeneilanden (een van de weinige plekken in Nederland waar de Melkweg nog zichtbaar is), woestijnen en uitgestrekte bossen in Siberië.

Het volledige fragment luister je hier.

Bij BioClock doen we wetenschappelijk onderzoek naar oplossingen om de nare gevolgen van lichtvervuiling voor de natuur te verminderen.